Paso 1

E interesnan di mucha

Den e paso aki bo ta identifiká e interesnan di mucha. E paso aki ta konsistí di dos parti separá. Den e promé parti (1A) bo ta investigá ki impakto un proyekto di lei òf propuesta di maneho tin riba e realisashon di derechonan di mucha. Bo ta hasi esaki pa muchanan ku e propuesta ta toka. I tambe pa muchanan ku ta lanta den situashonnan vulnerabel òf ku posibelmente e propuesta ta afektá mas òf di otro manera. Ademas, bo ta mira tantu e término kòrtiku komo e término largu. Bo ta hasi esei investigando kua elementonan i derechonan di mucha ta keda afektá dor di e propuesta. Bo ta elaborá e promé chekeo ku bo a hasi.

Den e di dos parti (1B), a base di e resultadonan di e investigashon, bo ta tene kòmbersashonnan (den grupo) ku mucha tokante di e proyekto di lei òf e propuesta di maneho. Paso 1A i 1B huntu ta kondusí na un imágen di kon mester strukturá e propuesta si bo realisá e derechonan di mucha den mayor grado.

Paso 1A

Investigá e interesnan di mucha

Si di e promé chekeo a bin resultá ku e interesnan di mucha ta keda afektá dor di e propuesta, bo ta profundisá mas. Den e marko aki, kontestá e siguiente preguntanan:

  1. Di ki manera e propuesta ta afektá – direktamente òf indirektamente – e bienestar i e desaroyo di muchanan?
  2. Kua ta e mihó manera pa protehá e interesnan di mucha den e propuesta?

Posibel fuentenan

Pa por kontestá e preguntanan aki adekuadamente, i pa hasi bon investigashon, bo ta hasi uzo mas tantu posibel di e siguiente dokumentonan/ekspertisio:

Profundisashon di e shete elemento i e derechonan di mucha

Den e paso aki bo ta konsiderá tantu e elementonan komo e derechonan di mucha. A inkluí e shete elemento den un Matris di Impakto. Ademas, komo ehèmpel, a liga nan ku algun derecho di mucha. E ligamentu aki no ta ekshoustivo. P’esei, konsiderá bon tur e derechonan di mucha.

Bo por uza e matris pa konkretisá e impakto di e propuesta. Ademas, bo por agregá otro elementonan òf derechonan di mucha na e matris aki, ku ta ligá spesífikamente na e propuesta, pero ku bo no por ubiká bon entre e siete elemento menshoná aki riba. Pensa por ehèmpel den elementonan manera ‘bibienda’ òf ‘klima’.

Por pasa ku elementonan i/òf derechonan di mucha entre nan ta konfliktivo. Konservashon di e entorno familiar, por ehèmpel, por ta konfliktivo ku e nesesidat pa protehá mucha kontra e riesgo di violensia òf abusu dor di mayornan. E ora ei, kompará e importansia di e elementonan i/òf derechonan di mucha pa yega na un solushon ku ta pone e interes di mucha na promé lugá.

Puntonan di atenshon

Impakto riba diferente grupo di mucha
Identifiká e impakto di e propuesta riba mucha. Por ta asina ku e propuesta ta toka tur mucha na Hulanda oropeo i/òf Hulanda karibense, pero tambe por trata di un grupo spesífiko di mucha ku e propuesta ta toka. Si por ehèmpel e proyekto di lei ta trata di mucha den kuido hubenil (jeugdzorg), lo bo konsiderá prinsipalmente e impakto riba mucha den jeugdzorg. Pero si e tópiko ta ‘bibienda’, e por trata di tur mucha na Hulanda oropeo i/òf Hulanda karibense. Igualmente, por trata aki di mucha ku ta keda afektá indirektamente, pensa por ehèmpel rina legislashon tokante di sobrekarga pa henter e famia.

Paga tinu: den kaso di tópikonan manera ‘migrashon’ tambe por trata di mucha ku na e momento ei no ta residí na Hulanda oropeo ni Hulanda karibense, i/òf no tin nashonalidat hulandes.

Pa determiná si e legislashon, regulashonnan i maneho intenshoná tin e mésun resultado pa tur mucha, bo tambe ta identifiká e impakto pa mucha (den e grupo di mucha toká pa e propuesta) ku ta lanta den situashonnan vulnerabel òf ku posibelmente lo keda afektá mas òf di otro manera pa e propuesta. E elemento ‘mucha vulnerabel òf situashonnan èkstraordinario’ posibelmente ya haba ta duna klaridat. Por trata por ehèmpel di mucha ku ta mas vulnerabel pa motibu di diskriminashon òf debí na e echo ku nan tin un hèndikèp òf limitashon. Ademas bo mester verifiká si tin gruponan di mucha ku presisamente debí na e propuesta ta ser poné den un situashon òf posishon vulnerabel, miéntras na e momentonan aki nan no ta.

Por identifiká e gruponan di mucha aki a base di e lista di mucha den situashonnan vulnerabel. E lista no ta ekshoustivo, por ta ku bo por definí otro gruponan di mucha vulnerabel. Pa tur e gruponan aki di mucha, puntra bo mes si e propuesta tin efektonan spesífiko riba un òf vários di e gruponan aki.

Duna un bon deskripshon di e posibel diferensianan entre e resultadonan pa e grupo amplio di mucha i e muchanan den un situashon vulnerabel.

Término kòrtiku i largu
Identifiká e konsekuensianan di e propuesta tantu riba término kòrtiku komo riba término largu. No mester evaluá e propuesta solamente a base di e situashon aktual mes, sino tambe mester tene kuenta ku e impakto den futuro. Tambe por ta asina ku un propuesta tin efektonan negativo riba término kòrtiku (por ehèmpel pasobra un kambio di lei ta kousa inseguridat i kambionan pa e grupo meta), pero ku riba término largu sí bo ta premirá efektonan positivo.

E resultadonan di e promé chekeo i e investigashon di paso 1A ta e input pa e kòmbersashonnan (den grupo) ku muchanan.

Paso 1B

Papia ku mucha

Meta di e kòmbersashonnan ku mucha
E meta di e kòmbersashonnan (den grupo) ku muchanan ta pa eksplorá e opinion di muchanan tokante di e propuesta i e manera ku esaki ta toka nan bida, desaroyo i derechonan. Ki impakto mucha ta kere e propuesta lo tin riba nan bida òf esun di otro mucha? Hasi tur esfuerso pa haña e mihó bista posibel riba loke mucha ta haña di e propuesta.

Di e kòmbersashonnan bo por saka informashon tokante di hopi aspekto di e proyekto di lei òf e propuesta di maneho, ku lo duna bo un mihó idea di e interesnan di mucha. Ta trata spesífikamente di e siguiente aspektonan:

  • E opinion di muchanan tokante di e tópiko i e propuesta;
  • Derechonan/interesnan di mucha ku frekuentemente ta bou di preshon i ku no a rekonosé ainda (puntonan siegu);
  • E solushonnan ku mucha ta mira pa eventual opstákulonan ku a sali na kla for di e investigashon di paso 1.

Rekísitonan pa partisipashon di mucha: Kon bo ta hiba kòmbersashonnan ku mucha?

E punto di salida di partisipashon ta boluntariedat.
Rekísitonan importante pa un bon i sigur partisipashon di mucha ta:

  • Ta duna informashon den idioma adekuá pa mucha.
  • Ta garantisá transparensia durante henter e proseso (gestion di ekspektativanan). Ta importante pa muchanan sa delantá di kiko e kòmbersashon ta trata, kiko e por ferwagt durante e kòmbersashon i kiko ta bai hasi ku e resultadonan di e kòmbersashon.
  • E setting ta sigur i adekuá pa mucha. Por ehèmpel, puntra muchanan kiko nan mester pa sinti nan mes kómodo i seif durante e kòmbersashon (den grupo). Posibelmente, muchanan kier bini e kòmbersashon kompañá di un hende, duna espasio pa esaki. Den e kòmbersashon, konektá mas tantu posibel na e nivel di desaroyo di e muchanan.
  • Ta garantisá inklusividat: pèrkurá pa tur mucha por partisipá.
  • Un profesional ku tin influensia riba e propuesta ta presente. Esaki pa garantisá ku efektivamente ta inkluí e input di e muchanan den e propuesta.
  • Tin espasio i sufisiente tempu pa muchanan menshoná asuntunan ku segun nan ta importante i relevante.
  • Ta trata otro ku rèspèt.
  • Duna feedback tokante di e lokual ku ta wòrdu hasí ku e input (konsultá paso 4 tambe).

Den General Comment 12, e Komité pa Derechonan di Mucha a duna indisionan pa skucha mucha. E Komité ta enfatisá, por ehèmpel, ku no tin límite di edat pa e derecho di mucha pa ekspresá su opinion.

Otro puntonan di atenshon ora di papia ku mucha
Pensa bon ku ken bo kier papia, i kua ta e mihó manera pa drenta den e kòmbersashon. Por papia ku mucha di diferente manera; pensa riba kòmbersashonnan individual òf kòmbersashonnan den grupo, parlamentonan/konsehonan di mucha, organisashonnan liderá pa mucha, sindikatonan di mucha òf otro órganonan representativo, diskushonnan na skol, retnan sosial, ets. Den e marko aki, tambe bo por hasi uzo di organisashonnan spesialisá den e guia di partisipashon di mucha/hóben.

Ta tene e kòmbersashonnan (den grupo) ku mucha ku e propuesta ta toka. Si ta aplikabel, tambe ku mucha den un situashon vulnerabel òf ku ta wòrdu toká mas òf di diferente manera dor di e propuesta aki, Na momentu di papia ku mucha, duna pensamentu tambe na un representashon adekuá di e muchanan ku ta keda afektá dor di e propuesta.

Si ta hiba kòmbersashonnan den grupo, pensa bon kon bo ta strukturá e kòmbersashonnan aki. Realisá ku pa mucha den un posishon vulnerabel no semper ta fásil pa kompartí kon nan ta sinti den un grupo ku mucha ku no ta den e mésun posishon vulnerabel. Esaki por ta un motibu pa papia separadamente ku e gruponan (e grupo meta general i posibel diferente gruponan di mucha den posishon vulnerabel). Otro opshon ta pa puntra e muchanan mes kiko nan ta haña. Nos tambe ta konsehá pa involukrá un profesional den esaki ku tin e ekspertisio pa hiba kòmbersashonnan asina ku mucha.

Pa e (preparashon di e) kòmbersashonnan bo por hasi uzo tambe di e preguntanan ku ta menshoná den e chèklist ‘E mihó desishon pa abo, un chekeo lihé’. Bo sa sufisiente di e muchanan konserní, loke nan ta haña importante, ken ta e hendenan ku ta importante pa nan, kiko nan mester pa sinti seif, ets.?

Na momentu di aserká muchanan, pensa si e pèrmit eksplísito di mayornan ta nesesario, òf di ki manera ta informá mayornan tokante di e partisipashon di nan yu den e kòmbersashonnan. Tambe bo mester pensa si bo kier duna e muchanan un kompensashon pa e tempu ku nan ta invertí.

Konklushon paso 1
Despues di e investigashon i e kòmbersashonnan (den grupo) ku mucha, determiná kiko mester sosodé pa pone e derechonan di mucha na promé lugá den e propuesta. Ku otro palabra: kon lo strukturá e propuesta si realmente ta pone e derechonan di mucha na promé lugá? Bo ta inkluí e konklushon aki den e konsiderashon den paso 3.