Kinderrechtentoets
Vier stappen om te komen tot de beste besluiten voor kinderen bij wet- en regelgeving en beleid
Doel van de Kinderrechtentoets
Hieronder staan de stappen die je volgt bij het uitvoeren van de kinderrechtentoets. Je kunt op verschillende plekken doorklikken en verder lezen in de toelichting. Daar staat meer uitleg over de verschillende stappen.
Check vooraf
De centrale vraag van de check vooraf is:
Raakt het voorstel waar je aan werkt het ontwikkelbelang of het welzijn van kinderen en daarmee aan kinderrechten?
- 1 Identiteit van het kind
- 2 Behoud van de gezinsomgeving en belangrijke contacten
- 3 Bescherming en veiligheid
- 4 Het recht op gezondheid
- 5 Kwetsbare kinderen of bijzondere situaties
- 6 Het recht op onderwijs
- 7 Recht van het kind om zijn mening te geven
- 8 ...
- 1 Identiteit van het kind
- 2 Behoud van de gezinsomgeving en belangrijke contacten
- 3 Bescherming en veiligheid
- 4 Het recht op gezondheid
- 5 Kwetsbare kinderen of bijzondere situaties
- 6 Het recht op onderwijs
- 7 Recht van het kind om zijn mening te geven
- 8 ...
Uitkomst van de check
Als het voorstel niet raakt aan de belangen van kinderen, ook niet indirect (bijvoorbeeld via de ouders) of op de lange termijn, dan stopt de toets. Als het voorstel wel raakt aan de belangen van kinderen, dan ga je door met de toets.
De stappen van de toets
Een kinderrechtentoets doorloop je in vier stappen. Tijdens deze stappen analyseer je zorgvuldig welke impact een wets- of beleidsvoorstel heeft op de verwezenlijking van kinderrechten. Het belang van kinderen staat hierbij altijd centraal.
1
Onderzoek de belangen van kinderen
In de eerste stap onderzoek je de belangen van kinderen. Je maakt een verdiepingsslag op de elementen uit de check vooraf. Hierbij betrek je verschillende bronnen. In deze stap ga je ook met kinderen in gesprek. Door hen actief bij de toets te betrekken, zorg je ervoor dat hun rechten en belangen goed worden vertegenwoordigd.
2
Onderzoek andere belangen
Naast kinderrechten zijn er vaak ook andere belangen die door een wetsvoorstel worden geraakt. In deze tweede stap breng je die belangen in kaart, zodat je inzicht krijgt in mogelijke tegenstrijdigheden of overeenkomsten.
3
Maak een belangenafweging
In stap drie weeg je de verschillende belangen tegen elkaar af. Hierbij staan de belangen van kinderen voorop. Je kijkt hoe deze belangen zich verhouden tot de andere belangen die je in stap 2 hebt geïdentificeerd.
4
Verantwoording en communicatie
Op basis van de afwegingen pas je, indien nodig, het wets- of beleidsvoorstel aan. Vervolgens leg je in deze laatste stap helder en transparant verantwoording af over de keuzes die je hebt gemaakt.
Stap 1
De belangen van kinderen
In deze stap breng je de belangen van kinderen in beeld. Hiermee krijg je zicht op welke kinderrechten door het voorstel (positief of negatief) geraakt worden. Dit doe je door de belangen zelf te onderzoeken (stap 1A), en door kinderen erbij te betrekken (stap 1B).
Centrale vragen:
- Op welke manier heeft het voorstel direct of indirect (bijvoorbeeld via de ouders) gevolgen voor het welzijn en de ontwikkeling van kinderen?
- Hoe kunnen de belangen van kinderen het best gewaarborgd worden in het voorstel?
1A
Onderzoek de belangen
Onderzoek de belangen van kinderen aan de hand van de elementen die je in de check vooraf al hebt bekeken. Deze stap is feitelijk een verdiepingsslag op de check die vooraf is gedaan. Kijk ook naar de kinderrechten zelf. Je kunt hierbij ook de Impact Matrix gebruiken.
Onderzoek op welke manier het voorstel kinderen raakt en wat hun belangen zijn als het gaat om het voorstel of onderwerp waaraan je werkt. Het kan zijn dat een voorstel de belangen van alle kinderen in Europees- en/of Caribisch Nederland raakt. Maar het kan ook zijn dat het voorstel raakt aan de belangen van een specifieke groep kinderen. Ga ook na of er binnen deze groepen kinderen in kwetsbare posities zitten of door het voorstel in kwetsbare posities komen.
Kijk zowel naar gevolgen of impact op korte als op lange termijn.
Voor dit onderzoek kun je verschillende bronnen gebruiken.
1B
Spreken met kinderen
Ga met kinderen in gesprek over het voorstel of het onderwerp waaraan je werkt. Doe dat aan de hand van de uitkomst van het onderzoek naar de belangen van kinderen. Denk goed na over wie je wilt spreken en op welke manier je het beste het gesprek aan kunt gaan. Wat wil je bereiken met het voorstel waar je mee bezig bent? Hoe denken kinderen hierover? Welke oplossingen of knelpunten zien zij?
Houd hierbij rekening met voorwaarden voor kinderparticipatie.
Stap 2
Onderzoek andere belangen
In deze stap breng je de andere belangen in kaart. Het kan dat deze belangen in het reguliere proces van het opstellen van wet- en regelgeving en beleid al in kaart zijn gebracht. Bijvoorbeeld via het Beleidskompas.
Stap 3
Maak een belangenafweging
Let op! De belangen van kinderen staan voorop, deze wegen dus zwaarder dan de andere belangen.
Stap 4
Verantwoording en communicatie
In deze stap beschrijf je de uitkomst van de kinderrechtentoets. Hierbij neem je stap 1 tot en met 3 mee. Leg uit welke belangen van kinderen een rol spelen en hoe je deze hebt meegewogen in het voorstel. En wat je eventueel hebt aangepast in het voorstel om de kinderrechten voorop te stellen.
Schrijf dit in eenvoudige taal op in een toelichting bij het voorstel, zodat dit duidelijk is voor de buitenwereld. En koppel het ook terug aan de kinderen die je hebt gesproken.
